Stad en land 3. Camellia, een aantrekkelijke dame

Verdi vond `La dame aux camélias´(1848) van Alexandre Dumas jr. zo´n meeslepende `tearjerke´, dat hij zijn opera `La Traviata´(1853) eraan ophing, maar heeft iemand zich wel eens afgevraagd waar de dame het hele jaar haar witte en rode camellia´s vandaan haalde? De plant bloeit immers alleen aan het eind van de winter. Honoré de Balzac schreef rond 1840 een mooi gedicht over de bloem: `Le Camélia´  http://www.poemswithoutfrontiers.com/Le_Camelia.html . Hij vergelijkt daarin haar kwaliteiten met de roos en de lelie, waarop hij zich verlustigt in het beeld van zwartgelokte deernen met een kroon van openbarstende witte camellia´s in het haar. In de laatste regel helpt hij het gedicht echter naar de haaien door deze dames zonder enige plausibele reden met oude Griekse beelden te vergelijken. Een notoire afwijking in de 19e eeuw, die aan de stand verplichte verwijzingen naar de Grieks/Romeinse oudheid. Maar ik moet toegeven dat de camellia met haar dikke knoppen en overdadige bloeiwijze beslist  iets sensueels heeft.

op de boerderette

Camellia´s, in Europa voor het eerst beschreven door de vader van de plantkunde, Carl Linnaeus 1707-1778) en vernoemd naar de missionaris Georg Kamel, zijn struiken of middelgrote bomen. De ongeveer 80 wilde soorten komen uit India, China en Japan. De bekendste soort is de theeplant(!). Door de eeuwen zijn over de hele wereld duizenden variëteiten van de plant gekweekt, de meeste voor de siertuin. Bloemen zijn er van formaat mussenei tot een volwassen vuist, van maagdelijk wit tot vermiljoenrood, met alle kleurschakeringen en -combinaties daartussen. Gele camellia´s zijn zeldzaam. Die vereisen een ingewikkeld kruisingstraject. De plant groeit het liefst op zure grond en in een mild klimaat.

Ook wij houden van deze flamboyante vroegbloeier - nog voor de perzik en de kers. We hebben er een stuk of tien op ons terrein staan en nog meer, gekweekt uit zaad, in potten op de veranda.
"En hoe doet de camellia het in Holland, in de koude grond bedoel ik?", vroeg ik aan Hendrik Jan Scheurbeuk, CEO van tuincentrum `Zomerklaar, zaaien maar´. "De camellia als buitenplant is nog weinig bekend in Nederland en de goed winterharde soorten zijn nogal duur, maar de belangstelling groeit en dat heeft vast iets te maken met de groeiende populariteit van Porto als vakantiebestemming: Dat windje gaat ons nog meezitten. Ik voel het aan mijn water".

xxe camellia-expositie

Vorige week beleefden we het 11e Internationale Festival van de Camellia. Dat evenement wordt gepromoot door de `International Camellia Society´ (ICS), een organisatie die zich toelegt op alles wat de camellia en haar bewonderaars ten goede kan komen. De ICS heeft vertegenwoordigingen op alle continenten behalve, om een voor de hand liggende reden, op Antarctica. In Europa heeft de organisatie zetels in vele landen, niet in Nederland, maar wel in België - voor de hele Benelux - en natuurlijk ook in Portugal, want dat is hét Europese land van de camellia. Sintra (vlak bij Lissabon) mag zich beroemen op het `Palácio Nacional da Pena´, met haar prachtig onderhouden 19e eeuwse tuinen, waarin meer dan 500 camelliasoorten bloeien, maar Porto is `A Cidade da Camélia´ (de stad van de camellia) en dat was in de week van 7 tot 14 maart goed te merken.

Op zondag 8 maart was de jaarlijkse camellia-expositie (20e editie) met daarna een camelliamarkt, dit keer in de galerijen van het klooster `São Bento da Vitória´ met honderden verschillende al dan niet bekroonde variëteiten.
Tijdens weekend en week waren er schilder- en boetseerworkshops voor kinderen en kweek- en bloemschikcursussen voor hun ouders. Er was Chinees schaduwtheater, een voorstelling van gezongen verhalen over camellia´s, een camelliaballet, een marionettentheater en een theatervoorstelling, geïnspireerd door de roman van Dumas en een uitvoering van `La Traviata´ door twee sopranen en een bariton met pianobegeleiding. En dan zou ik nog bijna de vele thematische exposities (gravure, aquarel ,waaiers enz.) in de Portuense galeries vergeten.
Maar zelfs al je geen zin had om een van de meer dan dertig activiteiten te bezoeken, was er geen ontkomen aan: Overal in de stad, in parken, plantsoenen, tuinen en zelfs in potten op de patio´s van de huizen stonden de camellias in volle bloei.