Bijzonder Portugees 22. Kerstmis 2015, Feest voor iedereen

Roekeloos of terecht wat meer vertrouwen in de toekomst? De Portugezen geven dit jaar 7% meer uit aan hun kerstboodschappen dan in 2014. Die boodschappen bestaan niet alleen uit de ingrediënten voor de traditionele maaltijden, de bolo rei (kerststol) en een flesje wijn, maar ook uit cadeautjes, die in Portugal onlosmakelijk bij het kerstfeest horen. Tegenwoordig vaak alleen voor de kinderen, dat heeft de crisis wel geleerd. De nieuwe regering heeft afschaffing van de `solidariteitsheffing´, de extra belastingmaatregel die de inkomens al vier jaar lang aanzienlijk verlaagd, beloofd. In 2016 in ieder geval voor de laagste inkomens. En ook de laagste pensioenen en het minimumloon worden verhoogd, maar er hangt alweer een nieuwe strop van 3 miljard boven het hoofd, het failliet van de bank `Banif´. In het journaal beweren winkeliers dat ze nog minder verkopen dan vorig jaar. Misschien heeft de handel zich verplaatst naar de grote `shoppings´ of - net als in Nederland naar het internet. Maar er wordt niet alleen aan het welzijn van eigen huis en haard gedacht, de Portugezen zijn een bijzonder solidair volk en ook dit jaar zijn er weer talloze initiatievenen en acties om daklozen, armen, eenzame ouderen en vooral kinderen een wat vrolijker kerst te bezorgen. 

volle boodschappenkarretjes

Tijdens de novemberactie van de `Banco Alimentar (Contra a Fome)´, de voedselbank (tegen de honger) werd in meer dan 1560 supermarkten, verspreid over het hele land, 2309 ton voedsel opgehaald. Aan de klanten werden plastic tasjes verstrekt, die naar goeddunken en begroting gevuld konden worden met essentiële voedingsmiddelen zoals deegwaren, rijst, spijsolie, suiker, bonen en blikjes, maar ook luxere artikelen, zoals koffie en thee waren welkom. Na het afrekenen werden de tasjes ingenomen door vrijwilligers en per vrachtwagen afgeleverd bij de verzamelcentra, waar een menigte van vrijwilligers aan de lopende band het voedsel sorteerde en er pakketten voor de cliënten van maakten. Bij deze actie waren bijna 32.000 vrijwilligers betrokken. De voedselpakketten zijn bestemd voor 319.000 mensen die ze hard nodig hebben. De voedselbanken houden ongeveer eens per half jaar zo'n inzamelingsactie. De rest van het jaar distribueert ze het voedsel dat bedrijven en particulieren verstrekken en koopt ze voedsel in met het geld van donaties.

Voorzitster Isabel Jonet noemt haar organisatie wel eens ironisch `De grootste onderneming van Portugal´. In Nederland kom je als alleenstaande voor hulp van de voedselbank in aanmerking als je, na aftrek van alle vaste lasten, 180 Euro min of meer vrij te besteden hebt aan voedsel of kleding. In Portugal is de hele bijstandsuitkering voor een alleenstaande slechts 178 Euro (zie Portugallig 12). Daar moet alles van betaald worden (huur, gas, water en licht enz.). Wat volstrekt onmogelijk is.

sorteren en verpakken

Natuurlijk zijn er ook honderden kleinere, meer persoonlijke initiatieven:
Zo gaat de stichting `Luis Figo´, herinner je hem nog, die Portugese topvoetballer. 3000 stuks speelgoed uitdelen in ziekenhuizen.
In Porto bereiden studenten van de universiteit Portucalense een kerstmaaltijd, die op kerstavond aan 300 daklozen wordt geserveerd in hun eigen kantine.
Studenten van een andere universiteit hebben in een week tijds ruim 3 ton huisraad en speelgoed verzameld om aan arme gezinnen te geven.
Het Portugese Leger des Heils speelt in het project `Anjinhos (engeltjes) de Natal´ de rol van intermediair tussen geefgrage bedrijven en particulieren en ouders die geen geld hebben om een cadeautje voor hun kind te kopen. De bedoeling is dat deze ouders, zonder schaamte, zelf een cadeau aan hun kind kunnen geven.
De groep Sneaker Love, samen met de vereniging Leven en Vrede nodigt iedereen uit om zijn ongebruikte slippers in een van de door hen door Porto en Lissabon verspreide verzameldozen te deponeren. Bestemd voor de daklozen.
enzovoort.

contact met de geëmigreerde kinderen

In de dorpen en buurtschappen rond Miranda do Douro (provincie Trás-os-Montes) bezoeken een psychologe en een technicus - vaak geïsoleerd levende - ouderen (ouders en grootouders) met computerapparatuur om via skype contact te maken met hun geëmigreerde kinderen en kleinkinderen. Naar schatting zijn door de crisis en de daarop genomen bezuinigingsmaatregelen in de afgelopen vier jaar ruim tweehonderdduizend Portugezen geëmigreerd. Wie met kerstmis thuis kan komen, doet dat, want de familieband is erg belangrijk in Portugal, maar voor veel emigranten is het te duur, of ze wonen te ver weg. De leegloop en vergrijzing is schrikbarend in de dorpen in het binnenland en veel ouderen voelen zich erg eenzaam en hebben last van depressies. Het `skype´ gesprek met familieleden omvat vaak niet veel meer dan `Hoe gaat het, alles goed?` en natuurlijk veel `beijinhos´, kusjes, die de Portugezen altijd gul uitdelen, maar het helpt echt om de kerstdagen wat minder somber door te komen. Soms is de ontvangst in huis zo slecht dat de laptop op het dorpsplein geïnstalleerd moet worden. Dan kunnen ook de buren en bekenden een woordje met hun oude dorpsgenoten wisselen.

Ook op de Azoren (São Jorge) is dit jaar een dergelijk project van start gegaan.

Tot slot nog twee aardige nieuwtje: In Leiria (midden Portugal) heeft men de grootste kerstboom ter wereld, opgebouwd uit pallets, neergezet. De bedoeling is een Guinness record. Niet iedereen is even blij met het gedrocht.
In het zelfde journaal was te zien hoe een poging om een filhó de Natal (kerstgebak uit Beira Baixa) van een vierkante meter te frituren, jammerlijk mislukte. De kok had teveel aguardente door het deeg gemengd, waardoor hij uit elkaar viel. De brokstukken smaakten er niet minder om. Binnen een paar minuten was er geen kruimel meer over.

Feliz Natal