Stad en land 24. De beer is los!

Meer dan anderhalve eeuw nadat, in 1843, de laatste Portugese bruine beer in Gerês met een geweerkogel werd omgelegd, verscheen afgelopen mei een soortgenoot in het natuurreservaat `Parque Natural de Montesinho´, boven Bragança in Tràs-os-Montes. Het jonge mannetje, afkomstig uit Cordilheira Cantábrica, ergens tussen Santander en Bilbao in Spanje legde een afstand van 400 kilometer af om de honingraten van de bijenhouders in het natuurpark te bereiken. Hij werd `betrapt´ nadat hij zo'n 50 kilo honing door zijn keelgat had laten glijden. Of hij blijft is de vraag. Misschien als er een berinnetje in zijn voetspoor volgt. 

Luis Correia ondernemer en imker, van wie de beer twee bijenkorven met 50 kilo honing stal, maakt zich niet druk over zijn verlies: `Het zo ongelofelijk dat het een leugen lijkt´ verklaart hij aan een journalist van het `Jornal de Noticias´. Hij is eigenlijk meer opgetogen over de aanwezigheid van de nieuwe buur. `Als de aanvallen op de bijenkorven gewoonte worden, zullen we natuurlijk een oplossing moeten verzinnen´. Met 800 bijenkorven is hij een van de grootste imkers van de streek.

De oudste bewoners van de streek geloven geen barst van het verhaal over die beer: "Ik ben 84 en heb er mijn hele leven nog nooit een gezien", zegt Luis Fernandes. Maria Rosa, 75, een praktische vrouw: "Ja, daar zaten we nou net op te wachten. Alsof de herten ons nog niet genoeg schade berokkenen!"

"Ssst, geen geluid, we moeten oppassen voor de Staatsbosbeer. Kijk maar, alweer een bordje", zei mijn vader soms, als we, op vakantie, tegen de avond door een dennenbos op de Veluwe fietsten. Mijn zus en ik wisten dat hij een grapje maakte, maar griezelden toch even lekker als we in de schaduw achter de stammen iets zagen bewegen.

Natuurlijk was - en is - de kans dat een bruine beer op eigen kracht vanuit Roemenië of de Pyreneeën in de bossen van Ede terecht kwam even groot als dat beertje Collargol ons op dat bospad had aangehouden voor een praatje.

Maar in Portugal blijkt het verschijnen van de beer geen fabeltje: De gevonden en gemeten pootafdrukken waren niet van een `Bigfoot´, maar toch echt van een jongvolwassen bruine beer. Het verhaal werd bevestigd door Het `Instituto de Conservação de Natureza e Floresta (ICNF)´, de Portugese variant van Staatsbos(beh)eer.

Het verschijnen van de beer viel zo'n beetje samen met een voorgekookte en daarna opgeklopte kabinetscrisis over de lerarensalarissen, tijdens welke de Portugese president even niet in de weg wilde lopen. Fantasierijke tongen beweren dat hij in die dagen met camera en selfie stick in het natuurpark werd gesignaleerd, om ook met deze nieuwe bewoner van Portugal op de foto te komen (Marcelo Rebelo de Sousa maakte al selfies met zo'n beetje de helft van de Portugese bevolking). Volgens de Portugeest behoort dit bericht thuis in de categorie `fake news´.

Inmiddels wordt - jammer genoeg - niet veel meer over de beer vernomen, maar volgens het ICNF en haar internationale tegenhanger (IUNC), is de kans groot dat er bezoekjes van beren en misschien zelfs blijvende vestiging van bruine beren in Portugal zullen volgen. De omstandigheden in het natuurpark van Montesinho zijn ideaal voor de soort. Er heerst rust en er is volop prooi en honing. De bijenhouders zullen daar wel aan moeten wennen. Schrikdraad is een mogelijke oplossing om de schade te beperken.

Vroeger bouwde men een zogenaamde `silha´ om de korven: Een halve meter dikke en drie meter hoge muur van (lei)steen. Om beer en wind buiten te houden. Deze `silhas´ zijn bijna allemaal verdwenen of tot ruïnes vervallen, maar in Pinheiro Velha, Vinhais, werd er een volledig gerestaureerd door jager/imker Armindo Alves., die tussen neus en lippen een bedreiging aan de beren uit: "Ze komen maar, als ze willen. Ik stop een pistool in mijn zak. Even later zwakt hij de uitspraak een beetje af: "De mensen moeten weten dat wijfjes met jongen gevaarlijk kunnen zijn en ook met gewonde beren is het oppassen geblazen".