Van de boerderette 23. Superuien

Mijn buurman heeft superuien dit jaar. Er gaan hoogstens drie in een kilo. Sommige zijn zo groot als het hoofdje van de baby van zijn dochter, die onder een parasol tussen de bergen uien ligt te slapen. Die wegen per stuk al meer dan een kilo. "Vijfhonderd kilo dit jaar", zegt hij, "een halve ton." "Nou Carlos*, volgens mij wel een beetje meer dan dat. Als ik zie wat er nog uit de grond moet..", durf ik te beweren. En ik denk, zoals bijna elk jaar: `Wat moet je toch met zulke grote uien. Die gebruik je niet in een keer en zelfs als het niet meer dan vijfhonderd kilo is, moet je er in het komend jaar bijna anderhalve kilo ui per dag doorheen jagen. Met z´n tweeën, want de kinderen zijn de deur uit. Dat krijg je niet voor elkaar zonder de hele  dag te lopen ruften en daar heb ik nooit iets van gemerkt.´

Strengen maken

Uiteindelijk oogst hij duizend kilo. Bijna een week lang zit hij ´s middags met zijn vrouw en soms ook zijn dochter in een tent onder de grote eik strengen te maken. Daarvoor gebruiken ze de in repen gesneden bladeren van de `fiteira´ (Phormium tenax), een uit Australië geïmporteerde plant met lange stugge bladeren, die bijna iedereen hier in de omgeving in zijn (moes)tuin heeft staan. Of ik ook een streng wil. "Nee, doe maar los, jullie hebben al genoeg werk zo". Als ik met een kruiwagen vol gigantische uien door mijn moestuin naar huis loop, steken onze rachitisuitjes daar wat treurig bij af. Maar hun formaat is wel zo handig in het gebruik en ze blijven ook langer goed. 

Ik plant ze op compost uit het bos met een beetje as van de bosafvalverbranding en als ze eenmaal goed geworteld zijn, nog een beetje as toe. De rest moeten zon en water maar doen.

Carlos houdt in de winter een varken, dus die bouwt in het voorjaar op stront en dat zie je aan de resultaten.

De oogst van Carlos

Noord-Portugal is bekend om zijn tuinbouwproducten: Wortelen, tomaten, paprika's courgettes, knoflook en - heel veel - uien. De laatste vooral voor binnenlands gebruik. Veel Portugezen kweken ze in hun eigen moestuin. Toch moet er per jaar nog ruim 38000 ton uien (2014) worden ingevoerd. De ui speelt een grote rol in de Portugese keuken. De export is de laatst jaren jammer genoeg gedaald tot nog geen 2000 ton, voor een deel verklaard door de concurrentie van landen met (nog) lagere lonen.

Het geboortedorp van mijn vrouw, Vilar de Andorinho (Vila Nova de Gaia), was in de 18e eeuw omringd door rijke boerderijen die grote hoeveelheden mais en groenten, maar vooral uien voor de export naar Engeland verbouwden. Hoewel die uienhandel zo goed als verdwenen is, wordt nog elke zomer  `a Festa da Cebola´, het Uienfeest, gevierd, een symbool van de traditie en cultuur van het dorp.

In Penafiel, wat dichter bij onze huidige woonplaats wordt elk jaar op 24 augustus, de feestdag van Sint Bartholomeus, een grote uienmarkt gehouden, tegenwoordig gecombineerd met de agrarische markt `Agrival´, die van 21 tot 30 augustus duurt.

Ook aan de kust, in plaatsen als Vila de Conde en Pôvoa de Varzim worden traditioneel veel uien verbouwd.

`Feira de Cebola´, Penafiel

Vorige week is mijn vrouw begonnen met het maken van strengen van onze uien. Als een ware dochter van haar geboortegrond vlecht ze ze achteloos en zelfs met enige zwier aan elkaar. Voor haar geen `fiteira´: Veel te stug. Ze gebruikt gewoon sisaltouw. Het zijn prachtige strengen kleine en middelgrote uien geworden. Zeker genoeg tot de oogst van volgend jaar.

*naam veranderd i.v.m. privacy