Van de boerderette 55. Natal 2019: Stik of Barst?

Kerstmis 2019. Het regende al weken in Portugal, toen we de depressie Elza en haar malafide zusje Fabien over ons hoofd kregen: Vier dagen met angstaanjagend harde storm en stortregens, zesendertig uur zonder stroom. De temperatuur is veel te hoog voor december en in Nederland nog extremer. Neem daarbij de zwaar teleurstellende uitkomst van de klimaatconferentie in Madrid en je hebt reden genoeg om naar de dokter te rennen voor een doos Prozac. Maar in plaats van te treuren over de ontbossing van de Amazone, of te tieren op Bolsonaro, Trump, Putin of Xi (en doe Scot Morrison daar nu ook maar bij), zouden we de hand ook eens in eigen jakje kunnen steken en kijken wat we zelf kunnen doen. Volgens mij moet je de slogan van Greta Thunberg: `Niemand is te klein om verschil te maken´ niet al te letterlijk nemen: Grote mensen mogen ook meedoen. Plant eens een boom! Ken je  Confusius? Die knul wist het 2500 jaar geleden al te vertellen: De beste tijd om een boom te planten is 10 jaar geleden. De op een na beste nu.´ Als je geen plaats in je tuintje hebt, doe je het maar in Groningen, of hier in Portugal. Kun je meteen met je schuldgevoel over het weekendretourtje Amsterdam-Porto afrekenen.

Af en toe komt hij weer boven, die adolescent die zich grote zorgen maakte over de voorspellingen in het MIT rapport `Grenzen aan de Groei´ (1972) van de Club van Rome en die de door Kontakt Milieubeheer Zaanstreek (KMZ) speciaal voor scholieren georganiseerde acties over milieuvervuiling en overconsumptie erg serieus nam (De pamfletten `Stik´ (!971) en `Barst´ (1973) heb ik nog steeds), de adolescent die tot groot verdriet van zijn vader diens nieuwe auto geen blik waardig keurde: "Nou en? Weer een nieuw benzinemonster", het joch dat op uren dat hij in de klas had moeten zitten, naar de Zaan reed en zijn fiets tegen de dijk gooide bij `het wrak´ tegenover zeepfabriek de Adelaar en urenlang moedeloos naar de onstuitbare, veelkleurige en stinkende rook van de Zaanse industrie zat te staren, en naar de - aan de walkant zwemmende - ratten, die het blijkbaar allemaal geen moer kon schelen. Hoe moest dat nu verder...

In die tijd kwam daar ook nog eens de oorlog in Vietnam bij, in de verbijsterende gedaante van het door napalm verbrande meisje Kim Phuc en de, altijd aanwezige, loodzware dreiging van De Bom.
Die adolescent snapt best wat die Greta Thunberg bezighoudt.
Voor haar is er echt niets leuks aan al die aandacht. Die staat alleen maar in dienst van de actie: Intussen  beleeft ze de - toekomstige - hel op aarde.

Gelukkig hielpen vriendschap en humor me om de doemscenario's een beetje te relativeren en hoewel ik, als er dan toch een keer brommer gereden moest worden, de Solex van mijn moeder pakte, want die reed wel een op zeventig, en nooit mijn rijbewijs gehaald heb, omdat ik vond dat ik het best met fiets en trein af kon, rookte ik al snel als een schoorsteen, at ik het liefst paardenbiefstuk en saucijsjes, of, als het even kon chinees (want die doet veel meer met vlees) en vergreep me met gulzige hand aan chips, dips en borrelhapjes.
Maar niemand heeft mij ooit kunnen wijsmaken dat we maar ongelimiteerd door konden gaan met economische groei en bevolkingsaanwas.

In 1973 kwam de oliecrisis, met die toespraak in december van Joop den Uyl: "(...)Wij zullen ons blijvend moeten instellen op een levensgedrag met een zuiniger gebruik van grondstoffen en energie (met een g.). Daarom zal ons bestaan veranderen. Bepaalde uitzichten vallen daardoor weg, maar ons bestaan hoeft er niet ongelukkiger op te worden", waarna hij de benzine op de bon deed. "Nou en...?" Die autoloze zondagen waren fantastisch en we hadden dikke pret met het `Koeweit kiele kiele Koeweit´ van Farce Majeur en de oudejaarsconferentie van Wim Kan: `Zuinig over de drempel (...in het donker met Wiegel en Pien).

Toen de voorspellingen van het rapport van de Club van Rome op korte termijn niet uitkwamen en het er niet naar uitzag dat dat in de nabije toekomst zou gebeuren, werd het MIT-rapport weggehoond. Intussen werden er wel een aantal milieumaatregelen getroffen: De Rijn schuimde al een stuk minder, er kwamen strengere regels voor de uitstoot van gassen en afvalwaterlozingen van fabrieken en ook het aardgas leek voor een schoner milieu te zorgen. en De grondstoffen waren nog lang niet op en er werden steeds weer nieuwe gevonden.
De zeurkousen die nog twijfelden werden Geitesokken, of erger nog, Doemdenkers genoemd.

                                  https://www.youtube.com/watch?v=3zM5IsUIhEM

We gooiden met z'n allen de kont tegen de krib en gingen er eens flink tegenaan. Het laatste restje hongerwinterzuinigheid werd uit de pels geschud en de welvaartsstaat opende zijn poorten. Het kon niet op: Op verjaardagen stonden de tafels vol met salades, Franse kazen, patés, garnalen en zalm. Er was bier en wijn in overvloed en wat sterks voor wie dat wenste. In het weekend werd er gebarbecued, gefonduud, geraclet en gegourmet. Ruzie met de buurman, omdat  er geen plek was voor die tweede auto voor de deur en sportfietsen in de schuur.

We gingen op vakantie. Eerst nog naar de camping, een huisje in Appelscha, of - voor zon en sangria - naar Benidorm, maar al snel ontdekten we Duitsland, Luxemburg en de Dordogne, We reden Eupen - Malmedy - Sankt Vith met een zak aardappelen en een jerrycan jenever in de kofferbak. Daarna werd het vliegen. Liefst zo ver mogelijk: Nepal, Bali of de piramiden van de Azteken. `Arme mensen daar, maar zo eerlijk en gastvrij!´ Lange vakanties raakten uit. We gingen liever twee of drie keer per jaar vliegen en hopten tussendoor nog een weekendje naar Londen of Lissabon.

We gingen op vakantie

Milieu-organisaties waren vervelende muggen. Die gaf je af en toe een knaak. Dan deed je toch wat voor het milieu... En wat die grondstoffen betreft: Wij doen alles in de juiste bak. De Chinezen maken toch weer nieuwe elektronica van onze afgedankte computer? Wie het echt breed had, nam een abonnement op Natuurmonumenten. Voor tien Euro per maand (aftrekbaar van de belasting) had je ook nog een mooi blad.
`Die opwarming van de aarde zou toch wel meevallen. Was dat eigenlijk wel waar? Zoiets kreeg de mensheid toch niet voor elkaar, en anders zal de wetenschap daar wel een antwoord op hebben. De techniek staat voor niets.´

We kregen het wel voor elkaar en die Wetenschap staat vooralsnog met bijna lege handen.
Er zijn nog geen 50 jaar verstreken na het verschijnen van het rapport van de Club van Rome en in die tijd hebben we onze aardbol meer leed aangedaan dan in honderden jaren daarvoor.

uit de film Wall-E

We zijn al consumerend in slaap gesukkeld, hebben ons in slaap laten sussen  door onze consumptiedrift en de mooie praatjes van politici en multinationals die steeds beter beloofden, steeds groter, steeds verder. We verdienden het toch. We waren allemaal zo speciaal.
Maar het was geen rustige slaap, want af en toe werden de aangename dromen verstoord: De olieramp in de Golf van Mexico, de alarmerende berichten over een door plastic overwoekerde oceaan, het razendsnelle uitsterven van planten- en diersoorten, het verdwijnen van bijen en enorme hoeveelheden andere insecten en natuurlijk steeds sterker: Het opwarmen van de aarde, het smelten van het poolijs, de branden, de stormen. En nog zijn er hele kudden mensen die niet in hun slaap gestoord wensen te worden en ontkennen dat er iets aan de hand is.

Maar een nieuwe generatie is klaarwakker en erg bezorgd. Over hún toekomst. Nog jonger en misschien nog wel veel banger dan ik was. En met nog veel meer reden.
Kranten en met name die van Rupert Murdoch en sociale media spelen de vrouw in plaats van de bal en grijpen elke `polemische´ foto, `controversiële´ of `tot geweld oproepende´ uitspraak van Greta Thunberg aan om karaktermoord te plegen. Waar het werkelijk om gaat wordt onder het tapijt geveegd.
De politici - met name die van de grote, rijke landen - hebben het weer laten afweten - en alle belangrijke beslissingen  voor zich uitgeschoven. Als die al ooit genomen worden voordat het te laat is.

In de tijd dat ik in het weekend met vrienden en vriendinnen naar de kroeg ging, liep daar vaak een klein, maar sterk en ongelooflijk bezopen kereltje rond - dronken Cortje - dat je pijnlijk bij de arm greep en met krakende stem toebeet: "Alle ouwe lullen moeten opsodemieteren". Een filosoof!
De tijd van mijn generatie is aan het opraken, maar we kunnen toch op z'n minst proberen om de wereld voor de volgende generaties leefbaar te houden. Het kan best allemaal een beetje minder. Ik hoef het verder niet uit te leggen.

En plant eens een boom. Of tien.
Ik leef tegenwoordig in de gelukkige omstandigheid dat ik me daar bijna dagelijks mee bezig kan houden, of liever gezegd: Ik snoei voornamelijk spontaan opkomende bomen en geef ze de ruimte om te kunnen concurreren met de veel sneller groeiende maquis. Wat is er mooier dan een bos (een kleintje hoor) te zien groeien?
Ja, ik weet het, ik heb makkelijk praten met zoveel terrein. In Nederland is nauwelijks plaats en denkend aan de toekomst... Over België hoef je niet meer te twijfelen. Ook daar kunnen ze maar beter meteen mangrove gaan planten,
Maar je zou projecten in andere landen kunnen steunen of misschien wel een stukje bos in Portugal kunnen planten. Plek zat. Het binnenland raakt al meer verlaten en overwoekerd door brandgevaarlijke eucalyptus en maquis. geld om het bos te onderhouden is er vaak niet en er zijn hier nog bijna geen particuliere natuurbeschermingsprojecten.

In de komende tijd meer aandacht voor het Portugese bos:
- Wat daar zoal groeit, bloeit en doorheen dartelt.
- Wat het produceert en welk economisch belang het heeft.
- Van wie het is en hoe bescherming en toezicht zijn geregeld
- Stand van zake boshervorming en kadaster.
- Natuurbeschermingsorganisaties en `bomenplanters´ zoals `Criar Bosques´ (Plant een bos)

Intussen wenst de Portugeest je een vrolijke kersttijd - gewoon doorgaan met ademhalen - en een CO2-neutraal nieuw jaar.