Jaarlijks bezoeken 5 miljoen mensen de bedevaartsplaats Fátima, in Midden-Portugal. Zelfs al zouden 1 miljoen daarvan buitenlanders zijn, wat erg hoog is ingeschat, gaat dus elk jaar ruim een derde van de Portugese bevolking op bedevaart naar het heiligdom. Op zondagen komen uit alle hoeken van Portugal, met pastoor en al, bussen vol met `Ave Maria´ zingende gelovigen, duizenden families zetten ´s morgens vroeg hun auto in de file voor de afslag Fátima op de snelweg en natuurlijk zijn er ook echte pelgrims die er een voettocht van enkele dagen, of zelfs weken van maken. De `die hards´ leggen de laatste honderden meters op hun knieën af, om daarna hun schaafwonden door de EHBO te laten verzorgen. Voor katholiek Portugal is Fátima zoiets als Mekka voor de moslims, maar ik ken ook geheel seculiere Portugezen die een gelofte doen om naar Fátima te gaan als ze slagen voor een examen of een vliegtocht overleven en na het gewenste resultaat ook daadwerkelijk een kaars voor `A Nossa Senhora de Fátima´ gaan branden. Ik weet niet of dit voortkomt uit nog het altijd aanwezige Keltische bijgeloof, of uit het principe `baat het niet, schaden zal het zeker niet.´ Hoogst merkwaardig is het wel.
Voor wie de geschiedenis van het bedevaartsoord niet kent, zal ik die even in het kort vertellen; Op 13 mei 1917 verscheen Maria boven een steeneik aan drie herderskinderen, Francisco en Jacinta Marto, broer en zus van 9 en 7 jaar oud, en hun nichtje Lúcia de Jesus dos Santos van 10. Dit fenomeen herhaalde zich nog vijf keer, waarbij steeds grotere groepen mensen (de laatste keer tegen de 70.000) getuige waren van hoe de kinderen spraken tegen een verschijning die men zelf niet kon zien. Wel zag men merkwaardige zonnewentelringen, lichtflitsen en vallende rozenblaadjes maar het kan ook zijn dat dat kwam door te lang naar de zon kijken en waarschijnlijk een soort van massahallucinatie. De kinderen kregen van Maria te horen dat er heel veel gebeden moest worden om verdoolde zielen te redden en dat er een kapel moest worden gebouwd op de plaats van haar verschijning. Voor de wat intellectueler gelovige waren er drie cryptische voorspellingen a la Nostradamus, waarvan de eerste (door de kerk) werd uitgelegd als het einde van de Eerste en de Tweede wereldoorlog - met de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki, de tweede als het begin van de Russische revolutie. De derde, die tot 2000 geheim gehouden werd in het Vaticaan, zou hebben gestaan voor de aanslag op Paus Johannes Paulus II in 1981, hoewel er allerlei complottheorieën zijn die anders beweren (Als je dat soort verhalen leuk vindt, moet je `De slinger van Foucault´ van Umberto Eco maar eens lezen).
Johannes Paulus zelf was dik tevreden met de uitleg. Hij schonk tijdens een bezoek de uit zijn lichaam geopereerde kogel aan het bestuur van het heiligdom Fátima, dat het in de kroon van het Mariabeeld voor de processie liet zetten.
Hoewel de katholieke kerk in eerste instantie zeer sceptisch tegenover de `verschijningen van Fátima stond - de kinderen werden zelfs gevangengezet, geslagen en voor leugenaars uitgemaakt - was zij na de laatste verschijning wel zo´n beetje overtuigd van het wonder. Er werd een kapel gebouwd, en honderdduizenden gelovigen bezochten, eerst alleen nog op 13 mei, later het hele jaar door het bedevaartsplaats. In zijn roman `Het jaar van de dood van Ricardo Reis´ geeft José Saramago een prachtige beschrijving van zo´n 13e mei bedevaart in 1936.
Na de kapel kwam er een kerk en daarna een basiliek en er werd een enorm processieplein aangelegd. Het geld stroomt met bakken binnen. Zo´n 20 miljoen Euro per jaar (laatst bekende cijfers over 2006). Er wordt door het heiligdom niet of nauwelijks belasting betaald.
Francisco en Jacinta Marto stierven op jonge leeftijd aan de Spaanse griep. Zij werden in 2000 zalig - maar nog niet heilig - veklaard. Lúcia werd non, zag nog een aantal verschijningen (of hallucinaties), schreef haar memoires en overleed in 2005. Voor haar werd een versneld zaligverklaringsproces opgestart.
Vanuit het appartement in Vila Nova de Gaia, waar ik de eerste jaren na mijn verhuizing naar Portugal woonde, keken we op een witte muur aan de straatweg, waarop een ongeduldige gelovige met een spuitbus in grote zwarte letters `Canonização dos Pastorinhos já´, Heiligverklaring van de herdertjes nú, had geschreven. Een andersdenkende had het eerste woord veranderd in `Carbonização´, zodat er nu `Verbranding/verkoling van de herdertjes nú´ stond te lezen. Mijn lerares Portugees had de hele klas uitgenodigd om vreemde of grappige opschriften die we om ons heen zagen te verzamelen, maar nadat ik bovenstaande leuze in de klas had voorgelezen en liet blijken dat ik hem wel geestig vond, trapte ik op overmaatse tenen. Het kwam niet meer goed tussen ons. Over Fátima worden geen grappen gemaakt!
Voor de viering van de 13e mei gingen dit jaar 35000 pelgrims te voet naar Fátima. Het grootste deel over de bermen van autowegen. Op 2 mei, om vier uur ´s morgens werd een groep pelgrims die in de berm van de IC2 bij Coimbra liep, overreden door een auto die uit de bocht vloog. Er overleden vijf mensen van 17 tot 50 jaar en er raakten er vier zwaar gewond. Hoewel de pelgrims aan de goede kant van de weg liepen, reflecterende vesten droegen en de chauffeur van de auto onder invloed van drank en drugs verkeerde, werd er toch weer eens bij stilgestaan dat pelgrimeren op deze manier levensgevaarlijk is. Maar de alternatieve, veilige wandelpaden worden door veel bedevaartgangers niet gebruikt omdat ze aanzienlijk langer zijn. Er is wel een plan van de gemeentes van Porto tot aan Fátima voor een aanvaardbare alternatieve route, maar de uitwerking en de financiering is nog niet helemaal rond, dus dat kan nog wel even duren. De rector van het heiligdom zegt op het journaal dat de situatie een schande voor het land is, maar als hem gevraagd wordt of het bedevaartsoord ook meebetaalt aan de veilige route, zegt hij met de karakteristieke arrogantie van veel vertegenwoordigers van de katholieke kerk in Portugal: "Het is niet de roeping van het heiligdom om Portugese gemeenten te financieren". Niet dus!
 |
| `Os pastorinhos´ |
Hoewel de katholieke kerk in eerste instantie zeer sceptisch tegenover de `verschijningen van Fátima stond - de kinderen werden zelfs gevangengezet, geslagen en voor leugenaars uitgemaakt - was zij na de laatste verschijning wel zo´n beetje overtuigd van het wonder. Er werd een kapel gebouwd, en honderdduizenden gelovigen bezochten, eerst alleen nog op 13 mei, later het hele jaar door het bedevaartsplaats. In zijn roman `Het jaar van de dood van Ricardo Reis´ geeft José Saramago een prachtige beschrijving van zo´n 13e mei bedevaart in 1936.
Na de kapel kwam er een kerk en daarna een basiliek en er werd een enorm processieplein aangelegd. Het geld stroomt met bakken binnen. Zo´n 20 miljoen Euro per jaar (laatst bekende cijfers over 2006). Er wordt door het heiligdom niet of nauwelijks belasting betaald.
Francisco en Jacinta Marto stierven op jonge leeftijd aan de Spaanse griep. Zij werden in 2000 zalig - maar nog niet heilig - veklaard. Lúcia werd non, zag nog een aantal verschijningen (of hallucinaties), schreef haar memoires en overleed in 2005. Voor haar werd een versneld zaligverklaringsproces opgestart.
Vanuit het appartement in Vila Nova de Gaia, waar ik de eerste jaren na mijn verhuizing naar Portugal woonde, keken we op een witte muur aan de straatweg, waarop een ongeduldige gelovige met een spuitbus in grote zwarte letters `Canonização dos Pastorinhos já´, Heiligverklaring van de herdertjes nú, had geschreven. Een andersdenkende had het eerste woord veranderd in `Carbonização´, zodat er nu `Verbranding/verkoling van de herdertjes nú´ stond te lezen. Mijn lerares Portugees had de hele klas uitgenodigd om vreemde of grappige opschriften die we om ons heen zagen te verzamelen, maar nadat ik bovenstaande leuze in de klas had voorgelezen en liet blijken dat ik hem wel geestig vond, trapte ik op overmaatse tenen. Het kwam niet meer goed tussen ons. Over Fátima worden geen grappen gemaakt!
Voor de viering van de 13e mei gingen dit jaar 35000 pelgrims te voet naar Fátima. Het grootste deel over de bermen van autowegen. Op 2 mei, om vier uur ´s morgens werd een groep pelgrims die in de berm van de IC2 bij Coimbra liep, overreden door een auto die uit de bocht vloog. Er overleden vijf mensen van 17 tot 50 jaar en er raakten er vier zwaar gewond. Hoewel de pelgrims aan de goede kant van de weg liepen, reflecterende vesten droegen en de chauffeur van de auto onder invloed van drank en drugs verkeerde, werd er toch weer eens bij stilgestaan dat pelgrimeren op deze manier levensgevaarlijk is. Maar de alternatieve, veilige wandelpaden worden door veel bedevaartgangers niet gebruikt omdat ze aanzienlijk langer zijn. Er is wel een plan van de gemeentes van Porto tot aan Fátima voor een aanvaardbare alternatieve route, maar de uitwerking en de financiering is nog niet helemaal rond, dus dat kan nog wel even duren. De rector van het heiligdom zegt op het journaal dat de situatie een schande voor het land is, maar als hem gevraagd wordt of het bedevaartsoord ook meebetaalt aan de veilige route, zegt hij met de karakteristieke arrogantie van veel vertegenwoordigers van de katholieke kerk in Portugal: "Het is niet de roeping van het heiligdom om Portugese gemeenten te financieren". Niet dus!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten