Mijn vrouw geeft les op de `Escola Artistica de Soares dos Reis´, voor een pilletje of zeg ´ns Aaa ga ik naar de familiedokter in het `Centro de Saude de Soares dos Reis´ in de gelijknamige straat die uitkomt op het plantsoen `Soares dos Reis´. Maar waar in Gaia vind ik in godsnaam dat monument voor de beeldhouwer, gemaakt door zijn leerling António Teixeira Lopes? Op het internet, noch in de kunstboeken van mijn vrouw te vinden. Het museum `Soares dos Reis´ staat in Porto, vlakbij de tuinen van het `Palacio do Cristal´ en omdat ik daar - tot mijn schande - nog nooit geweest was, gingen we daar in de zomervakantie op bezoek. Een aardig, beetje ouderwets museum met veel 19e eeuwse schilderkunst, maar ik kwam natuurlijk om nu eindelijk eens de beelden van die beroemde kunstenaar uit Vila Nova de Gaia te zien.
 |
| Beelden en bustes van Soares dos Reis, in het midden conde Ferreira |
António Soares dos Reis werd in 1847 geboren in een gezin van marktkooplieden in de wijk Mafamude in Vila Nova de Gaia. Zijn vader was een streng en rigide en man en António moest zijn `gepruts´ met beeldjes van hout en van klei, die hij in de zon liet drogen, voor hem verborgen houden. Ze werden echter wel opgemerkt door de buurman en de schilder Resende, die het lukte om de vader over te halen om zijn zoon naar de `Acedemia das Beles Artes´, de kunstacademie van Porto, te sturen.
Hij was nog maar 14 jaar toen António daar werd toegelaten. Hij bleek een bijzonder talentvol leerling en na vijf jaar besloot hij zijn studie met de eerste prijs in de disciplines tekenen, architectuur en beeldhouwen.
Hij ontving - een uitzonderlijke eer in het Portugal van die tijd - een beurs om in Parijs verder te studeren en werd in 1867 leerling in van de beeldhouwer François Jouffroy. Ook hier kreeg hij de eerste prijs als beste van de klas. Zijn medeleerlingen gaven hem de bijnaam `voleur des prix´, prijzendief.
Door de Frans-Pruisische oorlog moest hij voortijdig Frankrijk verlaten, maar hij mocht zijn studie voltooien in Rome, waar hij vooral de beeldhouwkunst van de Renaiscanse bestudeerde. Hier begon hij aan zijn meesterwerk `O Desterrado´, de stateloze, dat hij in Portugal teruggekeerd afmaakte, een beeldhouwwerk waarin classissisme, romantiek, realisme en Portugese saudade (heimwee naar het vaderland in dit geval) elkaar ontmoeten. Ontving hij in Spanje hiervoor een gouden medaille en een ridderorde, in Portugal werd hij - volkomen onterecht - beschuldigd van plagiaat. Dat heeft de kunstenaar heel lang dwars gezeten.
Zijn opdrachten moest Soares dos Reis krijgen uit de stoffige, laten we zeggen Victoriaanse, Portugese bourgoisie die zijn wereld niet was en die lang niet altijd zijn genialiteit kon waarderen. Zo kreeg hij de opdracht voor het beeld van een dode Christus, dat `schandelijk´ realistisch werd gevonden. Diezelfde genialiteit gaf bij zijn medekunstenaars aanleiding tot jaloezie, laster en achterklap.
In 1876 kreeg hij de opdracht voor een postuum beeld van de `conde´, graaf, Ferreira, de botanicus Avelar de Brotero, die hij geheel tegen de heersende opvattingen, zittend afbeeldde. Misschien wel zijn belangrijkste opdracht was het beeld in brons van Dom Alfonso Henriques, de stichter van Portugal, dat voor het kasteel van Guimarães staat. Hij deed er twee jaar over om het beeld historisch en ook qua karakter zo realistisch mogelijk te maken. En inderdaad: Als je goed naar het beeld kijkt zie het niet al te intelligente gezicht van de brute krijgsman die de `Dom´ geweest moet zijn.
De kunstenaar maakte allegorische beelden zoals `muziek´ en `rijkdom´ en kreeg opdrachten voor bustes van al dan niet adellijke hoge heren wiens namen mij niets zeggen, maar waarvan hij op realistische manier het karakter probeerde weer te geven. Dat werd hem niet altijd in dank afgenomen. Zo werd het beeld, bekend als `da Inglesa´ geweigerd.
Uit geldgebrek moest Soares dos Reis vaak minder interessante opdrachten aannemen: gipsen figuren voor plafonds, ornamenten voor kerken en zelfs serviesgoed.
In 1881 werd hij benoemd als leraar aan de Academia das Belas Artes in Porto. Hij probeerde daar het beeldhouwonderwijs te vernieuwen, waar hij, gefrustreerd door tegenstand van zijn collega´s niet in slaagde. In het zelfde jaar exposeerde hij op de Wereldtentoonstelling in Parijs.
In 1885 trouwde hij met de veel jongere Amélia Macedo. Ze kregen twee kinderen, maar het was geen gelukkig huwelijk. Soares dos Reis gaf avondcursussen in het `Centro Artístico Portuense´ - en ook hier werd hij tegengewerkt in zijn pogingen tot vernieuwing - dat hij in 1987 verliet. De kunstenaar was inmiddels zowel lichamelijk als geestelijk verzwakt en zijn depressieve aard nam de overhand.
Moe van alle strijd waarvoor hij de wapens miste, schreef hij in 1889 op een muur van zijn atelier: "Ik ben een christen, maar onder deze omstandigheden is het leven voor mij ondraaglijk. Ik vraag vergiffenis aan degenen die ik heb gekwetst, maar degenen die me kwaad berokkenden vergeef ik niet", en schoot zich twee kogels door het hoofd.
Toen ik dat las, moest ik denken aan het lied van Don McLean over Vincent van Gogh: `This world was never meant for one as beautiful as you.´
En zoals dat altijd gaat: Op zijn begrafenis op de begraafplaats in Mafamude kwam een enorme menigte afscheid nemen van een van de grootste beeldhouwers van de 19e eeuw. Lovende woorden en toespraken bij de vleet. Misschien hier en daar zelfs een zweempje berouw. Er werd een dodenmasker gemaakt en er kwam een monument en vanaf 1911 draagt het eerste publieke kunstmuseum van Portugal zijn naam. Je moet er zeker eens gaan kijken als je weer in Porto bent.
Hij was nog maar 14 jaar toen António daar werd toegelaten. Hij bleek een bijzonder talentvol leerling en na vijf jaar besloot hij zijn studie met de eerste prijs in de disciplines tekenen, architectuur en beeldhouwen.
Hij ontving - een uitzonderlijke eer in het Portugal van die tijd - een beurs om in Parijs verder te studeren en werd in 1867 leerling in van de beeldhouwer François Jouffroy. Ook hier kreeg hij de eerste prijs als beste van de klas. Zijn medeleerlingen gaven hem de bijnaam `voleur des prix´, prijzendief.
 |
| O Desterrado |
Door de Frans-Pruisische oorlog moest hij voortijdig Frankrijk verlaten, maar hij mocht zijn studie voltooien in Rome, waar hij vooral de beeldhouwkunst van de Renaiscanse bestudeerde. Hier begon hij aan zijn meesterwerk `O Desterrado´, de stateloze, dat hij in Portugal teruggekeerd afmaakte, een beeldhouwwerk waarin classissisme, romantiek, realisme en Portugese saudade (heimwee naar het vaderland in dit geval) elkaar ontmoeten. Ontving hij in Spanje hiervoor een gouden medaille en een ridderorde, in Portugal werd hij - volkomen onterecht - beschuldigd van plagiaat. Dat heeft de kunstenaar heel lang dwars gezeten.
Zijn opdrachten moest Soares dos Reis krijgen uit de stoffige, laten we zeggen Victoriaanse, Portugese bourgoisie die zijn wereld niet was en die lang niet altijd zijn genialiteit kon waarderen. Zo kreeg hij de opdracht voor het beeld van een dode Christus, dat `schandelijk´ realistisch werd gevonden. Diezelfde genialiteit gaf bij zijn medekunstenaars aanleiding tot jaloezie, laster en achterklap.
In 1876 kreeg hij de opdracht voor een postuum beeld van de `conde´, graaf, Ferreira, de botanicus Avelar de Brotero, die hij geheel tegen de heersende opvattingen, zittend afbeeldde. Misschien wel zijn belangrijkste opdracht was het beeld in brons van Dom Alfonso Henriques, de stichter van Portugal, dat voor het kasteel van Guimarães staat. Hij deed er twee jaar over om het beeld historisch en ook qua karakter zo realistisch mogelijk te maken. En inderdaad: Als je goed naar het beeld kijkt zie het niet al te intelligente gezicht van de brute krijgsman die de `Dom´ geweest moet zijn.
 |
| Standbeeld van Dom Alfonso Henriques |
De kunstenaar maakte allegorische beelden zoals `muziek´ en `rijkdom´ en kreeg opdrachten voor bustes van al dan niet adellijke hoge heren wiens namen mij niets zeggen, maar waarvan hij op realistische manier het karakter probeerde weer te geven. Dat werd hem niet altijd in dank afgenomen. Zo werd het beeld, bekend als `da Inglesa´ geweigerd.
Uit geldgebrek moest Soares dos Reis vaak minder interessante opdrachten aannemen: gipsen figuren voor plafonds, ornamenten voor kerken en zelfs serviesgoed.
In 1881 werd hij benoemd als leraar aan de Academia das Belas Artes in Porto. Hij probeerde daar het beeldhouwonderwijs te vernieuwen, waar hij, gefrustreerd door tegenstand van zijn collega´s niet in slaagde. In het zelfde jaar exposeerde hij op de Wereldtentoonstelling in Parijs.
In 1885 trouwde hij met de veel jongere Amélia Macedo. Ze kregen twee kinderen, maar het was geen gelukkig huwelijk. Soares dos Reis gaf avondcursussen in het `Centro Artístico Portuense´ - en ook hier werd hij tegengewerkt in zijn pogingen tot vernieuwing - dat hij in 1987 verliet. De kunstenaar was inmiddels zowel lichamelijk als geestelijk verzwakt en zijn depressieve aard nam de overhand.
 |
| Portret van de kunstenaar door Marques de Oliveira |
Moe van alle strijd waarvoor hij de wapens miste, schreef hij in 1889 op een muur van zijn atelier: "Ik ben een christen, maar onder deze omstandigheden is het leven voor mij ondraaglijk. Ik vraag vergiffenis aan degenen die ik heb gekwetst, maar degenen die me kwaad berokkenden vergeef ik niet", en schoot zich twee kogels door het hoofd.
Toen ik dat las, moest ik denken aan het lied van Don McLean over Vincent van Gogh: `This world was never meant for one as beautiful as you.´
En zoals dat altijd gaat: Op zijn begrafenis op de begraafplaats in Mafamude kwam een enorme menigte afscheid nemen van een van de grootste beeldhouwers van de 19e eeuw. Lovende woorden en toespraken bij de vleet. Misschien hier en daar zelfs een zweempje berouw. Er werd een dodenmasker gemaakt en er kwam een monument en vanaf 1911 draagt het eerste publieke kunstmuseum van Portugal zijn naam. Je moet er zeker eens gaan kijken als je weer in Porto bent.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten