Vroege Paas dit jaar. Als ik op de weerkaart afga, zitten de Nederlandse dokterswachtkamers volgende week weer vol dames met blaasontstekingen. Zou er aan gene zijde ook een rokjesdag zijn? Martin Bril moet dat nu weten. Hier wordt het 22 graden met misschien een drupje regen, dus de nieuwe zomergarderobe kan zonder gevaar op het kerkplein worden vertoond. De kappers hebben het druk. Er moet gekruld, geverfd en gepermanent worden. De mannen doen het rustige aan. Hand op de knip. Hier een nieuwe jas, daar een andere pet. De ouderen laten zich nog even scheren door de dorpsbarbier. Mooie gelegenheid voor een praatje. De jonge mannen doen het liever zelf. Dat bespaart tijd en geld.
De berghellingen van de Serra de Montedeiras zijn geel van de bloeiende `tojo´, gaspeldoorn. Geel is hier de kleur van het voorjaar. Eerst mimosa en na de gaspeldoorn volgt de brem. Die houdt het het langste vol.
De brem van de `maias´, bosjes bloeiende gele brem, die aan raam- en deurkozijnen worden opgehangen om de `burros´, de demonen buiten te houden. Het is de `padres´, priesters nooit helemaal gelukt om het duistere Keltische verleden van heksen en bezweringen eruit te donderpreken. Daarom hebben ze zich het gebruik maar toegeëigend, door `maias´ als een spoor achter te laten na hun huis-aan-huis bezoek (Compasso).
Nog meer geel: De eierdooiers waarmee het deeg van het paasbrood, de `folar´ wordt gemaakt, een brood van tarwemeel dat - afhankelijk van de regio - zoet of hartig van smaak is. Mijn schoonmoeder bakt de `folar van Chaves´ (Trás-os-montes), een licht en zacht brood, gevuld met stukjes vlees: Rund- en varkensvlees, bacon, salpicão, geit, kip of konijn. Het mag allemaal.
De vrouwen gaan tot aan hun oksels in het deeg, want er moet genoeg `folar´ zijn voor de familie, de priester en zijn gevolg en wie verder ook maar langskomt.
Vroeg op de zondagmorgen worden de langslapers gewekt door ´foguetes´, knalvuurpijlen. De ontploffingen donderen echoënd door de dalen. Eén , twee... en na de negende, de moeder aller vuurpijlen, een geweldige afrondende dreun: De heer is waarlijk opgestaan. Dat je het maar even weet!
Na vijf minuten zijn koekoek en hop van de schrik bekomen, maar over een uur volgt hetzelfde ritueel.
Vandaag, of morgen, komt de priester, of zijn vervanger (seminarist of een kerkcommissie) met hun gevolg naar het dorp en gaat binnen bij elk huis waar de deur voor hem geopend wordt voor de `compasso´: De geknielde leden van de familie worden onder de woorden: `Zalig pasen, halleluja, Christus is opgestaan´ besprenkeld met wijwater, waarop een ieder het meegebrachte kruis kust. Dan wordt de `folar´geserveerd en `amêndoas´ ( paassnoepje van amandelen bedekt met een laagje suiker en/of chocolade). Het is wél de bedoeling dat er dan een envelop met inhoud wordt overhandigd, een opstekertje voor de `padre´.
Door het samenvoegen van kerkgemeenten, bij gebrek aan priesters, is de `compasso´ hier en daar ontaard in een (lucratieve) run op de envelop, waarbij geen tijd meer is voor het paasbrood en een persoonlijk contact met de gelovigen.
De taxichauffeur durft het tegen mij, een buitenstaander tenslotte, wel te zeggen: "Het is een terreur, meneer. Eerst komen ze geld ophalen voor de vuurpijlen en dan nog de `padre´ en hoewel we door die rotcrisis steeds minder geld hebben, wil, kun je niet onderdoen voor de anderen. Alles wordt opgeschreven in het grote boek. En terwijl je jaarlijks ook nog een vast bedrag betaalt voor diensten van de priester, kan deze `fooi´ nou net het verschil betekenen tussen een onpersoonlijke behandeling en een beetje welwillendheid. Maar hij gaat wel mooi op vakantie van onze centen en die auto van hem is ook niet mis".
Als ik aan de tandarts uitleg dat het paasfeest in Nederland niet veel verschilt van het Portugese- paaseieren, de paashaas (hier konijn bij gebrek aan hazen) en `anho´, lamsvlees, op tafel - prikt hij lachend zijn wijsvinger tegen mijn borst en zegt: "Maar jullie hebben geen `compasso´!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten