Het zou me niets verbazen als je hem ergens in de kast hebt liggen. Het album kreeg platina en dat betekende in 2000 nog dat er 80.000 van waren verkocht. Misschien was het voor een deel van de kopers toch te zware kost, want op de eerste de beste Koninginnedag zag ik heel wat van die - voor de helft - diepblauwe cd-hoesjes tussen afgedankt speelgoed en huisraad op de vrijmarkt liggen: `Cristina Branco canta Slauerhoff´, in het Portugees vertaalde en gezongen verzen van de dichter die zich als geen andere Nederlander aangetrokken voelde tot dat trieste levensgevoel van het uitzichtloze bestaan in de `Moureria´ van Lissabon, de `saudade´ en het tegelijkertijd - gecompliceerde geest die hij was - haatte om zijn lamlendigheid.
Het was een idee van de in Nederland wonende Portugese fotograaf José Melo, voorzitter van de `Circulo da Cultúra Portuguesa´, een organisatie die zich bezig houdt met promotie en verspreiding van de Portugese cultuur. "Ruim tien jaar geleden maakte ik kennis met de gedichten van Slauerhoff. Ze raakten mij in mijn Portugese hart en de vraag hoe ze als gezongen fado's zouden klinken liet met sindsdien niet meer los. Ik wist met zekerheid dat alleen een vrouwenstem in staat zou zijn de magie en de kwetsbaarheid, maar tegelijkertijd ook de kracht van J. Slauerhoff weer te geven", zegt hij in zijn voorwoord van het cd-boekje.
In 1997 ontmoette hij Cristina Branco met haar begeleider-componist Custódio Castello en hij wist meteen dat zij het moest zijn. Het zat hem mee, want al snel deelde het tweetal zijn enthousiasme voor de `fadodichter´ Slauerhoff. Men koos vier gedichten uit de bundel `Soleares´(1933), de andere vier (die van Neutebeum telt wat mij betreft niet mee) uit vier andere dichtbundels. Ze werden prachtig vertaald door de al lange tijd in Nederland wonende dichteres Mila Vidal Paletti. Custódio Castello componeerde de muziek.
In november 1999 was het dan eindelijk zover dat de opnamen konden beginnen. Men had daarvoor - heel stijlvol - de Bonifatiuskerk in Leeuwarden, vlak bij het geboortehuis van Slauerhoff, gekozen. De cd werd op vier koude herfstnachten in de kaarsverlichte kerk opgenomen. De opnamen moesten regelmatig onderbroken worden om de hoge kille ruimte op te warmen met een hittekanon en de gitaren weer op stemming te brengen Het heldere en toch warme geluid van de opnamen is afkomstig van de geluidsinstallatie van buizenfreak Eelco Grimm.
In Nederland werd de cd een groot succes en er volgde een lange reeks van goedbezochte concerten voor Cristina Branco. In Portugal werd het album met minder enthousiasme ontvangen. In die tijd werd er niet veel naar de fado geluisterd. Fadopuristen maakten zelfs hun misprijzen kenbaar: De muziek was te experimenteel en kon nauwelijks fado genoemd worden vanwege het gebruik van andere ritmes dan de traditionele vierkwartsmaat: https://www.youtube.com/watch?v=7SXFjwLcrtU (Voor een verre prinses) En zo kwam het dat de Portugese zangeres bekender - en beminder - in Nederland werd dan in haar eigen land. In interviews uit die tijd lacht zij de kritiek weg en voorspelt ze een groeiende belangstelling van vooral jongere luisteraars voor de fado in Portugal: "Mijn tijd komt nog wel". Ze heeft driedubbel gelijk gekregen.
Voor mij heeft de cd een persoonlijke betekenis. Ik kreeg hem cadeau in het jaar dat ik besloot naar Portugal te verhuizen. Bovendien herinnert het album me aan de tijd dat het begrip `Europa´ nog stond voor culturele uitwisseling, vergroting van de mogelijkheden voor wonen, werken en studeren voor iedereen. De Euro kwam eraan - spannend - en zelfs Italië en Griekenland mochten meedoen! Hoewel er toen al landen waren die meenden dat ze `more equal´ dan andere waren, was Europa nog niet opgedeeld in schuldeisers en schuldenaars en hing er nog niet die ranzige deurwaardersgeur aan de munt, die koolsoeplucht van armoede, werkeloosheid en uitsluiting. Maar ik dwaal af.
Stop die cd, als je ´m vinden kunt, nog eens in je cd-speler. Luister naar die prachtige Portugese stem die Nederlandse saudade zingt en denk nog eens terug aan hoe het eigenlijk allemaal bedoeld was.
En zeg me niet dat het de rook is die je ogen doet tranen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten