Portugallig 20. De stem van de angst, of...

Afgelopen zondag waren dan eindelijk de parlementsverkiezingen. De campagne begon al ruim voor de zomer, het vuur was er uit en zelfs de dagelijks terugkerende `deskundigen´panels wisten niets meer te analyseren of voorspellen. De hoop van velen was gevestigd op een overwinning van de `Partido Socialista (PS)´, de sociaaldemocraten. Niet dat die zo heel veel anders zouden kunnen (of willen) doen dan de zittende regering, maar ze hebben in ieder geval een wat socialer beleid voor ogen, willen de inkomens met rust laten en de zogenaamde solidariteitsbelasting gefaseerd in twee jaar afschaffen. Bovendien zou de grote uitverkoop van overheidsinstellingen eens een keer ophouden. Tot mijn verbijstering kwam de rechtse coalitie van PSD (zeg maar VVD) en CDS-PP (ook zo iets, maar nog even rechtser) als grootste uit de bus. Halverwege het tellen van de stemmen zag het er zelfs even naar uit dat rechts weer een absolute meerderheid zou krijgen. "Estamos lixados (we zijn verneukt), wát een land!", dacht ik, maar later bleken de linkse partijen PS, Bloco Esquerda, BE (Groen Links, maar wat militanter) en CDU (Communistische Partij) samen een ruime parlementaire meerderheid te hebben behaald. 

   

António Costa (PS, sociaal-democraten) moet zijn nederlaag accepteren

   

In de afgelopen vier jaar zagen we een eindeloze stoet van protesterende leerkrachten, artsen, boeren, burgemeesters en verpleegsters, brandweerlieden, horecapersoneel en niet te vergeten hun bazen, studenten, vuilnisophalers, trambestuurders, luchthavenmedewerkers en allerlei ander geprivatiseerd of met privatisering bedreigd personeel, boeren en bijstandmoeders en gemeentepersoneel dat ineens vier uur meer moest werken voor hetzelfde salaris langs het Palacio de São Bento, de zetel van de `Assembleia da República (het Portugese Parlement) trekken. Bijna elke maand waren er wel grote, door de vakbonden georganiseerde manifestaties tegen het korten op salarissen, vakantie- en eindejaarstuitkeringen, pensioenen, ww-uitkeringen en het uitbenen van arbeidsvoorwaarden en ontslagvergoedingen. Er waren ordeverstoringen op de publieke tribune van parlement, vanwaar zelfs `Grandola Vila Morena´, het lied van de revolutie (Muziek 2, Portugallig 4), werd gezongen. Er werden bewegingen opgericht zoals `Que se lixa a Troika´ (Fuck de Troika) en protesterende politie-agenten bestormden de deuren en dreigden zelfs de het parlementsgebouw binnen te dringen.

Protesten die niets, maar dan ook niets uitrichtten, waarop meestal niet eens werd gereageerd door een autoritaire, haast autistisch regering, die niet in staat was om met het volk te communiceren. Een regering die in plaats van te proberen met de Trojka te onderhandelen nog draconischer maatregelen (belastingverhogingen en kortingen op het inkomen) aan de bevolking oplegde dan waartoe ze gedwongen was en zo de interne economie bijna geheel om zeep hielp, een enorme werkeloosheid en een ware uittocht van goed opgeleide jongeren en (vooral) gekwalificeerd personeel veroorzaakte, Een regering die alles privatiseerde wat los en vast zat en een kwart van de bevolking over de armoedegrens joeg.

De olijke winnaars van de rechtse coalitie: Passos Coelho (PSD) en Portas (CDS-PP)

Dat belooft wat voor de komende verkiezingen, denk je dan als argeloze immigrant, want door de propaganda dat het nu beter gaat met het land kijkt de calculerende burger wel heen. Immers de staatsschuld groeide tussen 2011 en 2015) van 108% naar ruim 132% van het bruto binnenlands product (bbp), de zogenaamde afname van de werkeloosheid is voornamelijk een gevolg van duizenden door de overheid georganiseerde, bijna onbetaalde stageplaatsen voor een jaar die geen duurzame werkgelegenheid opleveren en de emigratie van vooral goedopgeleide jongeren. De Portugese families hebben een grotere schuldenlast dan ooit. En waar is al dat geleende en van de burgers afgepakte geld gebleven; zijn daar de banken mee gefinancierd? De staatsschuld is er in ieder geval niet mee afgelost. Die groeit alleen maar.

Maar kennelijk had men niet voldoende vertrouwen in de PS, zwaar gehandicapt door haar ex partijvoorzitter en premier José Socrates in het gevang op beschuldiging van corruptie, belastingontduiking en witwassing. En onvoldoende vertrouwen in haar leider António Costa, die hoewel sterk in het debat toch wel wat steken heeft laten vallen in het afgelopen half jaar.
Of was het de stem van de angst, aangewakkerd door rechts: `Pas maar op, het kan nog veel erger. Kijk maar naar Griekenland´, de waarschuwingen van de regeringspartijen, de Portugese president Cavaco Silva en de Europese Commissie. Beide laatste natuurlijk volstrekt illegitiem in tijden van verkiezingen.
De opkomst was schandalig laag, nog geen 57% (vergelijk Nederlandse parlementsverkiezingen 2012: ruim 74%). Gebrek aan vertrouwen in de politiek, de voetbalwedstrijden (drie belangrijke wedstrijden: FC Porto, Sporting en Benfica) of was men bang om nat te worden (het regende geitensokken)? Voor mij geen van drieën een excuus. Als je zo weinig verantwoordelijkheid voor de toekomst van je land wenst te nemen, moet je ook maar ophouden met zeuren.

Catarina Martins (BE, links blok) en Jorónimo de Sousa (CDU, communisten)

Zoals te verwachten viel, mocht de vertegenwoordiger van de grootste partij, PSD, de huidige minister-president, Passos Coelho afgelopen maandag het eerst met de president gaan praten over de vorming van een nieuwe regering. Een coalitie met de andere rechtse partij CDS-PP was voor de verkiezingen al gesloten. Het probleem is echter dat er nu een linkse meerderheid in het parlement is, die een rechtse regering snel kan doen struikelen. Dus zoekt men steun bij de sociaal-democraten. Men wil een stabiliteitspact. Het is maar zeer de vraag of de PS zich daartoe leent en, zo ja, onder welke voorwaarden.

Aan de andere kant wijzen Het linkse blok en de communisten de Partido Socialista op haar verantwoordelijkheid om samen met hen een links meerderheidskabinet te vormen. Een haast onmogelijke opgaaf, lijkt me, gezien de grote programmatische verschillen (De communisten willen het liefst uit de Euro te stappen en het linkse blok wil kwijtschelding van een deel van de staatsschuld, om er maar een paar te noemen).

president Aníbal Cavaco Silva houdt zijn toespraak

President Cavaco Silva hield gisteravond voor de televisie een toespraak die bol stond van het wijzen op de verplichtingen van Portugal als staat en de politieke partijen in het bijzonder aan derden: De Europese Gemeenschap, het IMF en alle andere mogelijke schuldeisers, de Unie van Portugeestalige landen en zelfs de NAVO werden erbij gehaald. Over verplichtingen aan het Portugese volk werd niet gesproken, wel over haar plichten t.a.v. de stabiliteit van het land. Het was een kil relaas van een president die kennelijk geen enkele band met het Portugese volk heeft, een president die zijn sokken droog houdt tot zijn ambtstermijn er over drie maanden opzit en om wiens afscheid geen mens, behalve misschien zijn chauffeur, een traan zal laten.