Portugal maakt het 10. Bier

 Nederlanders drinken bier en Portugezen wijn. Toch? Hoewel Nederlanders niet kunnen tippen aan het grootverbruik van de Tsjechen (150 liter p.p. per jaar) of de Belgen, met ruim 110 liter, staat Nederland met 83 liter (2014, CBS) toch hoog op de biertoplijsten - die overigens bijna allemaal verschillende cijfers hanteren. Maar ook Portugal, staat met 46 liter bier per jaar zeker niet onderaan. En hoewel de Portugezen veel meer wijn (ruim 42 liter per jaar), consumeren dan de Hollanders (`slechts´ 20), heeft Portugal een eeuwenoude biertraditie, met eigen merken, zoals Super Bock, Sagres en Cristal. En niet alleen voor de nationale dorstlessing, maar ook voor grootscheepse export naar o.a. Brazilië en Angola. En je wist vast niet dat het produceren en schenken van bier in Portugal zelfs een tijdje verboden was, omdat het een bedreigende concurrent van de wijn werd. 

 

 

fino

De vroegst bekende bewoners van Portugal, de Lusitaniërs, hielden wel van een biertje, of in ieder geval van iets dat daar op leek. Toen rond 150 voor het begin van de jaartelling hun leider Viriato werd verraden en ze de strijd tegen de Romeinen moesten opgeven, was het over met de bierfeesten: De Romeinen dronken wijn en daarmee basta.
Na ruim een half millennium moesten die, op de hielen gezeten door Germaanse stammen (Visigoten, om precies te zijn) het veld ruimen en kon er weer zo'n 200 jaar gerstenat gebrouwen worden tot in 711 de Islamitische Moren het land binnenvielen (Kalifaat van Córdoba), die de productie en consumptie van alcoholische dranken niet bepaald stimuleerden.
Pas nadat Dom Alfonso Henrique de Moren had verdreven (slag bij Ourique, 1140) en zichzelf had uitgeroepen tot koning van Portugal, werd er weer een cultuur gevestigd waarin bier kon worden gebrouwen en gedronken. De kroon gaf land aan de Europese edelen (arme, jongste zonen) die hielpen in de strijd tegen de Moren, die daar vervolgens gerst en hop op verbouwden.

imperial

Door de eeuwen heen zijn verschillende teksten te vinden die melding maken van bierconsumptie in Portugal en uit rekeningen en bevrachtingspapieren uit de 15e, 16e en 17e eeuw valt op te maken dat er flinke hoeveelheden bier werden geïmporteerd uit Noord-Europa (Dantzig).
Hoewel de wijn altijd een sterke concurrent van bier bleef, werd er in de 17e eeuw in sommige delen van Portugal zoveel bier gedronken (goedkoper en gemakkelijk te produceren) dat dit 1689 leidde tot een klacht van de burgemeester van Lissabon gericht aan de koning: "De grootste ruïne bedreigt deze soort (wijn), die tot de belangrijkste van dit koninkrijk behoort, als zij doorgaan, zoals ze al zijn begonnen, met het produceren en verkopen van bier, dat, hoewel nu nog vreemd, als het gemeengoed wordt, het gebruik van wijn totaal verloren doet gaan en het belang van de wijngaarden, waarvan de vazallen van Uwe Majesteit leven, wegneemt (...)." (Excuses voor het krukkige taalgebruik. Zo schreef men in die tijd).
De koning nam in het zelfde jaar nog een besluit en verbood per decreet de productie en verkoop van bier.
Een uitzondering werd gemaakt voor buitenlanders. Die mochten een - speciaal en alleen voor hen ingevoerd - biertje drinken in een `casa do pasto´, (goedkope) eet- en drinkgelegenheid.

Maar dit verbod hield niet lang stand en in 1710 wordt al weer melding gemaakt van de productie van bier.
Uit de havenregisters van die tijd blijkt een regelmatige invoer van bier uit Duitsland, Engeland en Frankrijk.
Halverwege de 19e eeuw begint met de fabrieksmatige productie van bier. De twee belangrijkste ondernemingen zijn de `Centralcer´, met het merk `Sagres´ en `Unicer´ met `Cristal´ en `Superbock´ De eerste werd in het begin van de 20e eeuw overgenomen door `Scottish & Newcastle (Maes, Grimbergen, Kronenbourg) die op zijn beurt in 2007 werd verzwolgen door... Heineken. `Unicer´ is een bij de beurs geregistreerde onderneming die ook `Carlsberg´ (onder licentie gebrouwen) en Tuborg produceert.

Super Bock Super Rock, jaarlijks popfestival in Lissabon

`Sagres´ en `Supebock´ zijn nog steeds de twee grootste concurrenten die elkaar de loef proberen af te steken met speciale biertjes, bier zonder alcohol, `jong-en-je-wilt-wat´ televisiereclames en popfestivals (Super Bock Super Rock), maar er zijn tegenwoordig ook andere biermerken op de markt, zoals `Tagus´ en `Cintra´.
In Lissabon en op Madeira drink je een tapbiertje uit een `imperial´ en in Porto heet je glas een `fino´. Als bierdrinker wordt je geacht die namen niet door elkaar te halen.
De laatste jaren groeit een trend om ambachtelijk (`artesenal´, `caseira´) en thuis, of in het schuurtje achter de kroeg gebrouwen bier te maken en te drinken. In Lissabon en Porto vind je steeds meer proeflokalen en `alternatieve´ bierlijsten in cafés en restaurants.