Afgelopen dinsdag werd in Portugal weer op traditionele manier `Todos-os-Santos´, Allerheiligen, gevierd. In 2013 werd deze nationale feestdag - met nog een paar andere - door de vorige regering geschorst: Portugal moest aan het werk. Niks feestdagen, uren maken! Omdat het opschorten van die feestdagen geen zichtbaarder resultaat had dan de toename van het aantal ziektedagen, heeft de huidige regering de feestdagen weer in ere hersteld. Tot grote blijdschap van de bezoekers van de kerkhoven en de handelaren in bloemen en `allerheiligenlichtjes´. Want hoewel dat eigenlijk op `Dia dos Fiéis Defuntos´, Allerzielen, zou moeten - maar dat is geen vrije dag - bezoeken tienduizenden families, na een mis in de ochtend, de kerkhoven om er de grafzerken en -tuintjes van hun dierbaren te verzorgen, bloemen te leggen en lichtjes (kaarsen in een gekleurd glazen potje) bij de graven te zetten. Een adembenemend gezicht, al die - voornamelijk rood - oplichtende graven, als je langs een kerkhof komt.
 | |||
| families bezoeken het kerkhof |
Zo'n beetje in de tweede eeuw n.C. kwam bij katholieken het gebruik in zwang om martelaren die waren gestorven in naam van het geloof en die zich dus zeker in de hemel bevonden, te verzoeken om gunsten, genezing enzovoort. Er kwam een liturgische kalender, waarop de sterfdagen van martelaren werden vermeld, die diende als leidraad voor gebeden, missen en waken. Maar omdat Christenen vaak bij bosjes werden afgemaakt, vooral ten tijde van de vervolgingen van de Romeinse keizer Diocletianus in het begin van de derde eeuw, was die kalender al snel vol.
Daarom werd er in de vierde eeuw een speciale dag voor alle martelaren in het leven geroepen: De zondag na Pinksteren en omstreeks 610 besloot paus Bonifatius IV het Pantheon, dat bedoeld was om de Romeinse goden te eren, om te dopen tot monument voor alle heiligen van de overwinnende religie.
 | ||||
Langzamerhand werden niet meer alleen martelaren als heiligen geëerd, maar ook mannen en vrouwen die hun leven volledig in dienst stelden van het geloof (tegenwoordig moet daar van de paus ook nog een `bewezen´ wondertje bij).
Ergens rond 740 (Ja, we vliegen door de eeuwen) werd door paus Gregorius III in Rome een kapel gewijd aan alle heiligen, bekend of onbekend (want je weet maar nooit). Hij veranderde de datum van de viering van Allerheiligen naar 1 november. Waarschijnlijk deed hij dat om het heidense `Samhain´, het Keltische dodenherdenkingsfeest, dat in Groot-Brittannië rond die tijd hardnekkig werd doorgevierd, in zijn netje te vangen. In 837 verklaarde een opvolgende paus 1 november tot universele christelijke feestdag.
En zo is het - voor katholieken en Anglicanen (protestanten hebben het niet zo op heiligen) in de meeste Europese landen - gebleven. Nederland is daarbij een uitzondering: In 1968 verplaatste kardinaal Alfrink, naar ik aanneem onder druk van bazen en bonden, Allerheiligen naar de eerste zondag na 1 november.
In Portugal bestaat op Allerheiligen, behalve het bezoek aan de kerkhoven, nog een andere oude traditie: `Pão-por-Deus´ (Brood voor God). In sommige streken gaan groepen kinderen met een zak de buurt rond om een speciaal brood, amandelen, walnoten, granaatappels en kastanjes op te halen en te zingen (lijkt een beetje op het Nederlandse Sint Maarten). Het is ontstaan uit een heel oude gewoonte om wijn en brood op de graven te leggen, tot de katholieke kerk dat in de 5e eeuw, als heidens gebruik, verbood. Daarna werd het een officiële bedeldag voor de armen, tot men in de 20e eeuw besloot dat alleen kinderen tot 12 jaar ´s morgens tot 12 uur aan het `Pão-de-Deus´ mochten meedoen.
Jammer genoeg wordt deze traditie bijna helemaal verdrongen door - traditioneel Angelsaksische, maar voor Portugal uit Amerika overgewaaide - Halloween, dat in de afgelopen decennia erg populair is geworden.
Op Allerzielen, `Dia dos Fiéis Defuntos´, herdenken bijna alle aanhangers van het christelijke geloof de doden en bidden voor het heil van alle, bekende of onbekende, zielen die nog niet in de hemel zijn aangekomen (en dus in het Vagevuur verkeren). Een traditie die in de 10e eeuw in een Frans Benedictijner klooster is ontstaan. In de 13e eeuw werd 2 november een officiële kerkelijke gedenkdag.
Portugal kent geen bijzondere traditionele activiteiten op deze dag, maar er zal wel druk gebeden worden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten