Portugal maakt het 2. Het goud van Jales

In 1992 sloot de laatste goudmijn in Portugal, de mijnen van Jales in Vila Pouca de Aguiar, 25 kilometer ten noorden van Vila Real. Daarmee leek een einde gekomen aan bijna 2000 jaar goudwinning. Maar in juli 2012 tekende de Portugese overheid na een concours waarop zeven op goud beluste bedrijven inschreven, een exploratiecontract met het Canadese bedrijf Almada Mining. Dat gaat in samenwerking met het Portugese semi-overheidsbedrijf EDM (Bedrijf voor ontwikkeling van de mijnbouw) de mijnen opnieuw exploreren.

In de eerste, experimentele fase van drie jaar, is een investering van 26 miljoen Euro nodig om voorbereidende (herstel)werkzaamheden uit te voeren. Daarna kan een definitieve concessie worden aangevraagd. Aanvullende investeringen zullen in dat geval nog eens 40 miljoen Euro bedragen. Er wordt gerekend op 100 directe en 250 indirecte arbeidsplaatsen.

In Tresminas (drie mijnen) in Jales werd in de eerste en tweede eeuw door de Romeinen al goud, zilver en en lood gewonnen. Het was een van de belangrijkste goudmijnen van het Imperium en viel onder direct beheer van het Romeinse leger (VIIe legioen). De omvang en de diepte van de uitgehakte kraters en gangen wijzen erop dat daar 200 jaar lang zo´n 2000 man aan het werk moet zijn geweest.



door de Romeinen uitgehakte mijngang


Van 1933 tot 1992 werden de goudmijnen geëxploiteerd door Minas de Jales S.A.(NV). Op het hoogtepunt van de goudwinning werkten er 800 man, in ploegendiensten van 8 uur en werd er 30 kilo goud per maand uit het erts gehaald. Tegen het eind van de jaren ´80 werd een diepte bereikt van 620 meter. De stalen lifttoren die nog boven de mijnschacht staat, wordt de `Eiffeltoren van Jales´ genoemd.
Maar door de dalende goudprijs, verouderde installaties en hogere kosten van het extractieproces (electriciteit) raakte het bedrijf in betalingsmoeilijkheden. Het had een hoge schuld aan het electriciteitsbedrijf en een grote achterstand in de betaling van sociale premies voor de werknemers. De directie sloot de poort, vertrok en...

de `Eiffeltoren´ van Jales

...liet een onbeschrijfelijke rotzooi achter: Verroeste installaties, instortende gebouwen en mijnschachten en 5 miljoen ton bovengronds gestort mijnafval, verspreid over 8 hectare, het meeste in poedervorm, dat zorgde voor giftige stofwolken die mensen ziek maakte en oogsten deed mislukken. Vermengd met regenwater vervuilde het afval plaatslijke riviertjes met zuren en zware metalen, die zelfs in de Douro terecht kwamen. Gedwongen door de hoge werkeloosheid verliet zo´n 40% van de bevolking de mijndorpen. Huizen stonden leeg en stortten in en volgens een medisch rapport uit die tijd zochten velen hun heil in de drank. Jales werd bekend als het op één na armste gebied van Europa.

In 2001 presenteerde de regering een opknapplan voor Jales, dat na een publieke inschrijving verrassend snel werd uitgevoerd door de EDM (zie kopje) tussen 2002 en 2003 werd de winderosie en de ravijnvorming aangepakt en werd het landschap hersteld. In 2005 en 2006 (na een studie van twee jaar) werden afvoerkanalen gegraven en grote betonnen bakken voor de behandeling (deels met planten) van het verontreinigde water aangelegd. Als het je interesseert, kun je hier een fotoserie over het project zien: http://www.edm.pt/html/proj_jales.htm .
In totaal kostte het project 5,5 miljoen Euro, betaald door Portugal en Europa. De vervuiler, hoewel officieel niet failliet (Het bedrijf bestaat nog steeds), werd niet aansprakelijk gesteld. Stond zeker niets over in het contract, of het is het aloude verhaal van de veren en de kikker.

Gouderts. Blauw is goud, de gele spikkeltjes arsenicum

Maar het belangrijkste: Er wordt weer goud gewonnen in Portugal en niet alleen in Jales. Er zijn in 2012 ook contracten getekend voor goudexploratie in de Serra das Banjas (tussen Gondomar en Paredes) en in Montemor-o-Novo in de Alentejo. Deze keer met verplicht milieuplan, landschapsherstelplan en een protocol voor de afvoer van mijnafval. Men schat dat er minstens voor 2,2 miljard Euro in de Portugese bodem zit. Dat is fijn voor de plaatselijke bevolking en wie weet  komt er ook nog een kruimeltje van al dat goud in de Portugese schatkist terecht.
Hoe de zaken er nu, 2 jaar later, voor staan is niet bekend, maar dat lijkt me niet verontrustend: Een beetje schatgraver laat zich natuurlijk niet in de kaart kijken.