Van funk tot fado 5. Luisa Amaro

Tot mijn schrik bemerkte ik dat ik in `In memoriam Carlos Paredes´(Muziek 4.) met geen woord over Luisa Amaro gerept heb. Schande over mij! Want niet alleen heeft zij een decennium lang Paredes op de Spaanse gitaar begeleid tijdens honderden concerten over de hele wereld en nam hij met har de albums `Espelho de Sons´ en `Asas sobre o Mundo´op, maar ook heeft zij hem tien jaar lang tijdens zijn slopende ziekte terzijde gestaan en verzorgd tot aan zijn dood in 2004. Daarna begon zij een solocarriëre als componiste en vertolkster op de `guitarra portuguesa´. Zij is de eerste vrouw die een plaat opnam met de Portugese gitaar.

Luisa Amaro (1958) werd geboren in Congo. In haar jeugd wilde zij piano leren spelen, maar haar moeder, bang dat ze dan aan het conservatorium zou gaan studeren, hield dit tegen. Haar ouders waren van mening dat een leven als muzikant een leven van onzekerheid en armoede was. Rechten moest ze studeren! Ze gaven haar wel een gitaar. En zo zie je maar weer eens dat het bloed kruipt waar het niet gaan kan: Op het gehoor speelde Luisa de Beatles en Cat Stevens na, maar al snel - ze zat toen op het lyceum - nam ze lessen klassieke gitaar. Ze begreep dat ze voor dit instrument, zelfs meer dan voor  de piano, in de wieg gelegd was en ging klassieke gitaar studeren aan het `Conservatorio Nacional de Lisboa´. Later kreeg ze lessen van de Argentijnse gitariste en componiste Maria Luisa Anido. In 1984 begon zij met Carlos Paredes te spelen, die zij tien jaar lang begeleidde op de Spaanse gitaar.

met Carlos Paredes

In 1997 verruilde zij de Spaanse gitaar voor de `guitarra portuguesa´, een gewaagde stap, want die werd als een typisch manneninstrument beschouwd. "Ik dacht altijd dat vrouwenhanden niet geschikt waren voor de Portugese gitaar", zegt ze in een interview" (Carlos Paredes had enorme handen met lange vingers en sterke nagels. Hij bespeelde het instrument met een geweld dat het instrument zowat deed exploderen).
In 2004 neemt Luisa Amaro met Miguel Carvalhinho op de Spaanse gitaar haar eerste `eigen´ album `Canção para (lied voor) Carlos Paredes´ op: http://www.youtube.com/watch?v=2j62PlRWb-g .

Hoewel ze werd geprezen voor haar moed, omdat zij het aandurfde om als vrouw op de Portugese gitaar een cd uit te brengen, was de kritiek op de plaat niet bijzonder positief. De muziek was wel erg `Coimbra´ en vooral erg `Paredes´, terwijl die diens virtuositeit miste. Na boosheid en droefenis over zoveel onrecht, kwam Amaro tot de conclusie dat die kritiek voor een deel wel terecht was. Ze moest onder de vleugels van Paredes vandaan en haar eigen weg zoeken, zelf gaan componeren. Zij ging op zoek naar de meest lyrische en melodieuze kant van de Portugese gitaar en vond haar eigen geluid in de traditie van de Mediterrane muziek.

In 2009 verscheen de cd `Meditherranios´, met negen door haar zelf gecomponeerde stukken, die vooral een herontmoeting is tussen de Portugese en de Oosterse, Arabische muziek. Een mooi voorbeeld daarvan is het titelstuk (als je even tien minuten over hebt):  http://www.youtube.com/watch?v=9MKhNsB2cuo met op de piano Mário Laginha, of deze live-uitvoering van `Egiptânia´: https://www.youtube.com/watch?v=1IDYo9JJHYM met Gonçalo Lopes op de de basclarinet.
De Portugese gitaar heeft onvoldoende basregister - Carlos Paredes heeft zelfs, tevergeefs, geprobeerd om een extra bassnaar op het instrument te monteren - en heeft daarom altijd de begeleiding van een ander instrument nodig. Traditioneel is dat de Spaanse gitaar. Luisa Amaro brak met die traditie door te kiezen voor een basclarinet als ondersteuning.

met Gonçalo Lopes

Op 22 mei 2014 presenteerde Luisa Amaro in Museu de Oriente in Lissabon haar nieuwste cd `Argvs´, een voortzetting van haar `zeiltocht´ over de Middellandse Zee met als thema de hond van Odysseus als zinnebeeld van onvoorwaardelijke liefde en trouw. "Waarden waar het in de huidige tijd nogal eens aan ontbreekt", vindt ze. Dit keer focust ze op de Italiaanse, Griekse en Cypriotische muziektradities. De melodieën op de plaat zijn helder en toegankelijk. Eén van de mooiste stukken die op youtube te vinden is, vind ik `Xarara´ (de heks), gezongen door de Cypriotische zangeres Kyriacoula Constantinou: http://www.youtube.com/watch?v=z3AKg-E5QH0

De ouders van Luisa Amaro hebben wel een beetje gelijk gekregen: Rijk is ze van de muziek niet geworden. Ze heeft geen overvolle concertagenda en de verkoop van haar cd´s zal ook zo´n vaart niet lopen. "Het valt soms niet mee om de rekeningen te betalen", zegt ze, "Maar leven zonder muziek is voor mij ondenkbaar".
Ik heb bewondering voor haar, voel zelfs een vleugje jaloezie. Ze doet me denken aan dat liedje van de band `Tröckener Kecks´: `Doe alles wat je doet met hart en ziel´.