Van de boerderette 15. Splinter en de winter

Rijk gezicht, zo´n houthok vol! En hard nodig ook, want het is zo weer winter. Voor de meeste van jullie is Portugal een zonnig terras aan Douro of Taag, een snikhete slenterdag in Coimbra, Bragança, of een hoogstens wat winderige middag aan het strand in Peniche, maar in de winter kan het hier flink koud en vooral nat en vochtig zijn: Dagen- of zelfs wekenlang loodrecht naar beneden vallende koude, dikke regen en dichte mist in de bergen, maar ook aan de oceaankust. Je kunt je in Newfoundland wanen. Wie dan niet stookt, verschimmelt. 

Toch is bij de bouw van de meeste appartementen in de grote conglomeraties aan de kust geen rekening gehouden met winterweer. Vaak ontbreekt een schoorsteen, of er is hoogstens een open haard. Men klooit wat aan met electrische kacheltjes, als daar al geld voor is, want electriciteit is duur in Portugal. De laatste jaren wordt in duurdere appartementen wel centrale verwarming op aardgas aangelegd, maar ik heb van verschillende kanten gehoord dat de gasrekening zo hard oploopt dat men de boel buiten werking stelt en de ontberingen maar weer met electrische kacheltjes doorstaat. Erg `in´ zijn op dit moment electrische radiatoren met thermostaat die je aan de muur kunt monteren.

In ons appartement in Vila Nova de Gaia hadden we een open haard, maar die trok niet en als de benedenburen de haard aanstaken, kwam de rook via het schoorsteengat bij ons binnen. Daar  heb ik maar een oud vloerkleed ingepropt. We hadden wel vijf electrische kachels. Daarvan konden er maar twee tegelijk aan, anders sprong de hoofdzekering eruit. Op heel barre dagen en met kerstmis gebruikten we de Zibrokamin, een schone petroleumvergasser, maar de brandstof voor dat apparaat was echt niet te betalen.

Omdat ik als Nederlander niet gewend ben om in de winter te vernikkelen van de kou, wachtend op aangenamer dagen en mijn vrouw ook wel beter wist nadat ze een jaar in ons land had gewoond, besloten we dat het nieuwe huis in de eerste plaats een goede, comfortabele verwarming moest hebben. We kozen voor een - Portugese - houtkachel met warmtewisselaar, die radiatoren in alle vertrekken opwarmt en dat werkt geweldig. Zelfs op heel koude dagen, die zijn er op deze hoogte, houden we ons huis aangenaam warm met relatief weinig brandhout. Het rendement van de kachel is zo´n 80%. Overigens zal de dubbele isolatie van de muren ook wel meewerken.



gedegradeerde schors

dood door wortelzwam

Aan brandhout ontbreekt het ons niet. Er gaan elk jaar veel dennen dood, meestal door wortelzwam (Trametea raiciperda) die de haarwortels van de den aantast, zodat de boom snel uitdroogt. De naalden worden geel, dan bruin en vallen uit, de schors degenereert, er vallen gaten in en je moet oppassen, want voor je het weet valt de boom om. Jongere boompjes trek je zo uit de grond: Alle kleine wortels zijn weggerot. Dit jaar waren het er zoveel (In natte jaren is de plaag meestal heviger), dat er al een paar uit zichzelf omgevallen zijn voordat ik er met de zaag aan kon beginnen. Het probleem duikt hier overal in de buurt op steeds onverwachte plaatsen op en er is eigenlijk niets aan te doen. Ik vervang de dennen langzamerhand door eiken, die hier echt thuishoren en experimenteer met de pseudotsuga, die geen last heeft van de schimmel.
Daarnaast zijn er na de bosbrand van vorig jaar toch nog veel dennen bezweken die eerst nog nieuwe naalden kregen. Kennelijk was er toch teveel van hun wortelstelsel verbrand.
Ik ben dit najaar dus nog wel even bezig met kettingzaag en bijl.